Zapobieganie samobójstwom-jak mogą w tym pomóc media i twórcy kultury
Jak podkreślają eksperci Programu Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym, realizowanego przez Instytut Psychiatrii i Neurologii, sposób informowania o samobójstwach ma realne przełożenie na statystyki zachowań samobójczych. W związku z tym, w ramach programu zaoferowane zostaną dziennikarzom, reżyserom, scenarzystom i innym twórcom kultury nowe, konkretne formy wsparcia oraz narzędzia, które mają umożliwić zmianę narracji dotyczącej samobójstw.
W przeddzień Światowego Dnia Zapobiegania Samobójstwom 9 września 2021 roku odbyła się konferencja prasowa pod tytułem „Rusza Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym w Polsce”. Konferencja została zorganizowana w Centrum Prasowym PAP w Warszawie przez Biuro do spraw Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym działające w Instytucie Psychiatrii i Neurologii-w ramach realizacji Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-25. Podczas spotkania w swoim wystąpieniu doktor Halszka Witkowska, kulturoznawca i suicydolog z Uniwersytetu Warszawskiego, zwróciła uwagę na to, jak ważny jest właściwie skonstruowany przekaz medialny dotyczący tematyki samobójstwa. Ostrzegała, że niewłaściwie skonstruowany komunikat medialny, napisany językiem sensacji, opisujący metody popełnienia samobójstwa, gloryfikujący osobę, która odebrała sobie życie oraz sam czyn, może spowodować efekt Wertera. Odbiorcy będący w kryzysie, po przeczytaniu takiego materiału mogą poczuć chęć naśladownictwa, biorąc samobójstwo jako zachowanie modelowe. Jednocześnie ekspertka wskazała, że oprócz efektu Wertera dziennikarze i ludzie mediów przyczynić się mogą także do efektu Papageno, czyli zjawiska odwrotnego. Prawidłowo skonstruowana informacja medialna zawierająca wypowiedzi ekspertów, odsyłająca do miejsc, gdzie można uzyskać pomoc, a także zawierająca historie osób, które poradziły sobie z kryzysem, może wpłynąć na obniżenie statystyk zachowań samobójczych. Odbiorcami takiego komunikatu oprócz osób w kryzysie, mogą być także ci, którzy wiedzę zawartą w artykule wykorzystają do tego, aby pomóc drugiej osobie.
Doktor Halszka Witkowska zwróciła również uwagę, że ogromną rolę odgrywają także twórcy kultury: pisarze, reżyserzy czy muzycy. To oni tworzą narrację kulturową wokół samobójstwa. To ich odbiorcy przeżywają dramat ludzkiej autodestrukcji i utożsamiają się z nim. Szalenie ważne jest, aby osoby tworzące dzieła kultury miały świadomość delikatności i złożoności tematu, jakim się zajmują. Dzieła kultury podejmujące tematykę samobójstw, które są tworzone w sposób odpowiedzialny, a więc biorący pod uwagę między innymi odbiorców przeżywających kryzys suicydalny oraz ich bliskich, mogą odegrać bardzo pozytywną rolę w zapobieganiu zachowaniom samobójczym.
Ponieważ jednak dziennikarze, redaktorzy i twórcy kultury - ze zrozumiałych powodów - mogą mieć trudność w adekwatnym przedstawianiu i relacjonowaniu tematyki samobójstw, eksperci Programu Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym chcą im zaoferować bardzo konkretną pomoc w tym zakresie.
W tym celu powołano zespół ekspertów działających w ramach omawianego na konferencji programu, który będzie oferował bezpłatne konsultacje merytoryczne tekstów dotyczących samobójstw. Zarówno dziennikarze, pisarze, jak i scenarzyści czy reżyserzy będą mogli w tym celu zgłaszać się do tego zespołu. W ramach jego pracy będziemy także wspierać redakcje, wydawnictwa czy szkoły filmowe i teatralne. Głównym celem jest dzielenie się wiedzą, dzięki której możemy zmienić narrację wokół samobójstwa i co za tym idzie wspomóc działania mające na celu zapobieganie samobójstwom.
W dniu konferencji została uruchomiona strona internetowa o nazwie: ZapobiegajMySamobojstwom.pl,
Na wspomnianej stronie można znaleźć specjalne poradniki, opracowane przez ekspertów, które w praktyczny sposób instruują pracowników mediów, a także osoby wypowiadające się w mediach, w jaki sposób mogą pomóc w promocji zdrowia psychicznego i w zapobieganiu samobójstwom, poprzez swoją działalność medialną.
Przy okazji warto polecić także inne wartościowe źródła informacji na temat zapobiegania samobójstwom, gdzie można znaleźć wiele praktycznych informacji, porad i materiałów:
strona internetowa „Życie warte jest rozmowy”,
strona internetowa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi dedykowana tematyce suicydologicznej.
strona internetowa Polskiego Towarzystwa Zapobiegania Samobójstwom.
Miejmy nadzieję, że Program Zapobiegania Zachowaniom Samobójczym przyczyni się do spadku liczby samobójstw w Polsce, których w ostatnich latach było ponad 5 tysięcy rocznie.
Źródło: Serwis Zdrowie (zdrowie.pap.pl).